KHOAN ĐỊNH HƯỚNG NGANG LẮP ĐẶT ỐNG NGẦM

KHOAN ĐỊNH HƯỚNG NGANG TRONG LẮP ĐẶT ỐNG NGẦM – CƠ SỞ KỸ THUẬT VÀ BIỆN PHÁP THI CÔNG

Khoan định hướng ngang là một công nghệ thi công ngầm không đào hào, sử dụng thiết bị khoan chuyên dụng đặt trên mặt đất để tạo đường khoan xuyên qua lớp địa chất theo quỹ đạo định trước nhằm lắp đặt đường ống, cáp điện, cáp quang và các tuyến hạ tầng kỹ thuật khác dưới bề mặt mà không cần đào rãnh. Công nghệ này thuộc nhóm thi công ngầm tiên tiến, được sử dụng rộng rãi trong xây dựng hạ tầng đô thị, công nghiệp và các công trình có yêu cầu hạn chế tác động đến môi trường, giao thông và công trình liền kề. Trong nhiều điều kiện thi công, HDD trở thành phương án duy nhất đáp ứng yêu cầu kỹ thuật khi phương pháp đào mở truyền thống không khả thi.

Khoan định hướng ngang là một phương pháp lắp đặt ống ngầm thông qua kỹ thuật khoan có điều khiển. Thiết bị khoan được trang bị đầu khoan có thể dẫn hướng, cần khoan dạng khớp nối và thiết bị định vị điện tử cho phép người vận hành kiểm soát quỹ đạo lỗ khoan theo cả ba chiều không gian. Công nghệ này được phát triển từ kỹ thuật khoan dầu khí và đã được chuyển đổi phù hợp với điều kiện thi công công trình ngầm quy mô nhỏ và trung bình. Ngày nay, HDD được ứng dụng rộng rãi trong thi công ống cấp nước, ống dẫn khí, tuyến cáp quang, cáp điện trung thế, ống thoát nước áp lực và các pipeline phục vụ công nghiệp.

Bản chất của HDD là sử dụng một tổ hợp khoan gồm giàn khoan bề mặt, hệ thống thủy lực, cần khoan và đầu khoan dẫn hướng để xuyên qua lớp địa chất theo một đường cong hợp lý, nằm ở độ sâu an toàn, tránh xung đột với các công trình ngầm hiện hữu và đáp ứng yêu cầu độ dốc kỹ thuật của tuyến ống. Khi đường khoan ban đầu được hoàn thành, mũi doa sẽ mở rộng kích thước lỗ khoan để đạt đường kính cần thiết cho việc kéo ống sản phẩm. Đường ống sau đó được kéo ngược lại theo chính tuyến đường khoan đã tạo lập.

Công nghệ khoan ngầm định hướng ngang được xem là giải pháp tối ưu trong nhiều trường hợp thi công yêu cầu hạn chế tác động bề mặt. Trong các khu vực có mật độ giao thông cao, HDD cho phép lắp đặt ống ngầm mà không phải đào đường, không làm gián đoạn giao thông và không gây ảnh hưởng dân sinh. Khi thi công dưới đường cao tốc, đường sắt, sông, kênh hoặc khu dân cư đông đúc, HDD giúp bảo toàn kết cấu bề mặt và đảm bảo an toàn cho các công trình hiện hữu. Thi công bằng HDD đặc biệt phù hợp khi độ sâu hoặc chiều dài tuyến vượt quá khả năng của phương pháp đào mở.

Về mặt kỹ thuật, khoan ngầm định hướng ngang bao gồm ba giai đoạn cơ bản được thực hiện theo trình tự khoa học. Giai đoạn đầu tiên là khoan thí điểm hay còn gọi là pilot bore. Ở giai đoạn này, đầu khoan dẫn hướng được đẩy vào đất theo một góc thiết kế, thường từ 8 đến 20 độ tùy điều kiện mặt bằng. Đầu khoan được điều khiển liên tục dựa trên tín hiệu định vị sonde và máy thu theo dõi, giúp đảm bảo đường khoan tuân thủ đúng tuyến thiết kế. Người vận hành có thể điều chỉnh hướng khoan bằng cách thay đổi góc đầu khoan và tốc độ đẩy, qua đó tránh được các chướng ngại vật ngầm.

Sau khi hoàn thành đường khoan thí điểm, công tác doa mở rộng được triển khai. Mũi doa được nối với dây khoan và kéo ngược trở lại qua lỗ khoan, làm tăng đường kính lỗ đến kích thước yêu cầu. Thông thường, đường kính lỗ sau doa đạt tối thiểu bằng 130% đường kính ống cần kéo nhằm bảo đảm giảm ma sát và tránh biến dạng đường ống trong quá trình lắp đặt. Tùy thuộc vào loại đất, số lần doa có thể từ một đến ba lượt. Trong đất sét, số lượt doa ít hơn so với đất cát hoặc đất pha sỏi, nơi cần nhiều lượt doa để ổn định thành lỗ.

Giai đoạn cuối cùng là kéo ống sản phẩm. Đầu kéo và khớp nối xoay được liên kết với ống nhằm giảm mô men xoắn tác dụng lên ống khi kéo. Ống sản phẩm được kéo từ hố thoát về phía giàn khoan theo tuyến doa mở rộng. Trong quá trình kéo, dung dịch khoan tiếp tục được bơm để duy trì ổn định thành lỗ, giảm ma sát, hạn chế sập lở và giúp thiết bị vận hành trơn tru. Khi ống được kéo vào đúng vị trí, tuyến ống tiếp tục được xử lý, kiểm tra, thử nghiệm và đấu nối theo yêu cầu kỹ thuật.

Một trong những điểm mạnh quan trọng của HDD là khả năng kiểm soát quỹ đạo khoan với độ chính xác cao nhờ công nghệ định vị. Thiết bị phát tín hiệu sonde được đặt ngay sau đầu khoan, truyền tín hiệu tọa độ, độ sâu, góc nghiêng và hướng về máy thu trên mặt đất. Hệ thống phân tích và phần mềm hiển thị cho phép kỹ sư theo dõi trạng thái khoan theo thời gian thực. Điều này giúp tránh xung đột với các công trình hạ tầng ngầm như cáp điện, ống cấp nước, cống thoát nước, tuyến khí hoặc móng công trình. Đối với các khu vực có nhiều tiện ích ngầm, khả năng định hướng chính xác là yếu tố then chốt để bảo đảm an toàn.

Trong thiết kế tuyến khoan, nhiều yếu tố kỹ thuật phải được xem xét để tối ưu hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Bán kính cong tối thiểu của đường khoan phải phù hợp với tính đàn hồi và đặc tính uốn của ống. Nếu bán kính cong quá nhỏ, ống có thể bị biến dạng hoặc chịu ứng suất quá mức. Độ sâu tuyến khoan cần được xác định đủ lớn để tránh tác động của tải trọng bề mặt và tránh nền móng công trình. Các yếu tố địa chất như độ chặt, độ ẩm, chỉ số dính kết và cấu trúc hạt của đất cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình khoan và doa. Trong đất sét mềm, tốc độ khoan nhanh hơn nhưng dễ xảy ra biến dạng thành lỗ; trong đất cát, cần kiểm soát dung dịch khoan để tránh mất dung dịch vào đất.

Một thành phần quan trọng khác trong HDD là dung dịch khoan. Đây là hỗn hợp bentonite và nước, đôi khi bổ sung polymer để tăng độ bền thành lỗ. Dung dịch khoan có vai trò bôi trơn, làm mát đầu khoan, vận chuyển mùn khoan và ổn định lỗ khoan. Nếu dụng dịch không phù hợp, có thể xảy ra sự cố như mất dung dịch, sập lở lỗ hoặc kẹt cần khoan. Việc lựa chọn dung dịch đúng thành phần và kiểm soát độ nhớt là yêu cầu bắt buộc.

Ưu điểm vượt trội của HDD không chỉ nằm ở khả năng thi công mà còn ở hiệu quả vận hành lâu dài. Tuyến ống được lắp đặt sâu, nằm ổn định và ít bị tác động bởi tải trọng mặt đất hay phương tiện giao thông. Đối với các tuyến ống qua đường, HDD loại bỏ hoàn toàn rủi ro lún sụt do việc đào rãnh làm suy yếu nền móng mặt đường. Khi lắp đặt ống thép, việc bảo vệ chống ăn mòn bằng lớp bọc hoặc biện pháp cathodic protection kết hợp với tuyến đặt sâu giúp tăng đáng kể tuổi thọ đường ống.

Trong ứng dụng thực tế, HDD được xem là giải pháp tối ưu khi cần thi công ống qua đường giao thông, qua sông, qua khu công nghiệp, qua hạ tầng phức hợp hoặc trong phạm vi hạn chế diện tích thi công. HDD đặc biệt hiệu quả trong môi trường đô thị nơi mà yêu cầu không làm gián đoạn hoạt động kinh tế - xã hội được đặt lên hàng đầu. Các chủ đầu tư và đơn vị thi công đánh giá cao HDD bởi khả năng rút ngắn tiến độ, giảm chi phí tái lập, giảm nhân công và hạn chế tranh chấp với người dân.

Trong hoạt động thi công, HDD yêu cầu đội ngũ kỹ thuật có trình độ cao, hiểu sâu về địa chất, vật liệu ống, thiết bị khoan và biện pháp an toàn. Các rủi ro như kẹt cần, gãy cần, mất dung dịch hoặc sai lệch tuyến luôn cần được dự đoán và phòng ngừa. Biện pháp kiểm soát lực kéo, lực xoắn và áp lực bùn khoan phải được theo dõi liên tục. Việc khảo sát điều kiện hiện trường, thu thập dữ liệu địa chất và xác minh vị trí công trình ngầm hiện hữu là bước quan trọng trước khi thi công.

Sự phát triển của HDD tại Việt Nam những năm gần đây cho thấy công nghệ này đáp ứng tốt nhu cầu xây dựng hạ tầng kỹ thuật đồng bộ trong đô thị hóa nhanh. Khả năng lắp đặt ống với đường kính đa dạng, từ 40 mm đến hơn 1.000 mm, cùng chiều dài khoan có thể lên đến hàng trăm mét, giúp HDD phù hợp với nhiều loại dự án. Những cải tiến về thiết bị, vật liệu và dung dịch khoan giúp HDD ngày càng an toàn hơn, chính xác hơn và kinh tế hơn.

Tóm lại, khoan định hướng ngang là công nghệ thi công không đào hào tiên tiến, mang lại hiệu quả cao trong lắp đặt đường ống và hạ tầng kỹ thuật ngầm. HDD cung cấp độ chính xác trong điều khiển, giảm thiểu tác động bề mặt, tăng tốc tiến độ thi công và bảo vệ môi trường. Công nghệ này đã và sẽ tiếp tục là giải pháp chủ đạo trong các dự án hạ tầng ngầm hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh yêu cầu phát triển đô thị bền vững và an toàn ngày càng tăng.

KHOAN ĐỊNH HƯỚNG NGANG LẮP ĐẶT ỐNG NGẦM

Khoan định hướng ngang là gì?

· Khoan định hướng ngang (HDD) là một phương pháp lắp đặt đường ống ngầm, cáp và ống dẫn dịch vụ thông qua phương pháp đi ngầm không đào hào.

· Khoan định hướng ngang là một phương pháp / kỹ thuật trong ngành xây dựng công trình ngầm gọi là khoan ngầm.

· Nó liên quan đến việc sử dụng máy khoan định hướng và các phụ kiện đi kèm để khoan chính xác dọc theo đường khoan đã chọn và doa lại đường ống cần thiết khi keo ống có đường kính lớn.

· Khoan định hướng hoặc khoan ngầm định hướng ngang cũng được sử dụng trong việc lắp đặt các đường ống dẫn khí và ống dẫn nước và ống luồn cáp điện, cáp quang.

· Khoan ngầm định hướng hoặc khoan định hướng ngang là một cách để đưa các tiện ích từ điểm này đến điểm khác mà không phá hủy mặt đất hiện có hoặc chướng ngại vật ở giữa hai điểm.

· Khoan ngầm định hướng ngang vượt xa cách đào hào truyền thống; kết nối các tiện ích và dịch vụ ở những nơi mà việc đào hào truyền thống là không thực hiện được.

Công nghệ khoan ngầm định hướng ngang

· Hướng ngang Khoan bao gồm ba giai đoạn:

              Pilot bore - Khoan định hướng tuyến đường ống

              Doa - khoan mở rộng đường ống đến kích thước phù hợp thường là 130% đường kính ống cần kéo ngầm.

              Lắp đặt ống sản phẩm - Kéo ống ngầm qua lỗ khoan.

Giai đoạn 1 - Pilot Bore - khoan định hướng

· Các mũi khoan được kết nối với một ống khoan xoay và đẩy vào vị trí được chỉ định cho các lỗ khoan. Nó được hướng dẫn qua quá trình khoan cho đến khi nó xuất hiện ở phía đối diện của dự án.

· Dung dịch khoan, hoặc bùn khoan là hỗn hợp của nước và đất sét bentonit và rất quan trọng đối với quá trình vận hành. Dung dịch khoan này được sử dụng để dẫn hướng mũi khoan khi nó khoan lỗ. Nó cũng ổn định lỗ khoan và hoạt động như một chất bôi trơn và làm mát cho mũi khoan.

· Ngoài ra, dung dịch khoan mang theo tất cả đất, kim loại nặng và các lớp nền móng ra khỏi lỗ khoan trở lại vị trí đặt giàn khoan. Sau đó, dung dịch khoan được tách ra khỏi hom và tái chế trở lại quá trình khoan.

· Cuối cùng, mũi khoan sẽ thoát ra khỏi lỗ khoan tại hố thoát.

Giai đoạn 2 - Reaming - khoan doa mở rộng đường ống

· Một công cụ reaming sau đó được gắn vào ống khoan và kéo trở lại thông qua các lỗ khoan.

· Các dụng cụ doa lớn hơn liên tiếp được kéo qua lại qua lỗ khoan cho đến khi lỗ có kích thước bằng một lần rưỡi kích thước của đường ống sẽ được lắp đặt.

· Cuối cùng, một chiếc doa thông được kéo qua lỗ khoan để xác minh tất cả đã phù hợp và sẵn sàng để kéo đường ống qua.

· Công cụ doa đường ống này có kích thước lớn hơn đường ống được lắp đặt nhưng nhỏ hơn công cụ doa lớn nhất đã được thực hiện.

Giai đoạn 3 - Pipe Sản phẩm lắp đặt ống được đưa đến vị trí xuất cảnh, hàn hoặc hợp nhất với nhau, hàn nối, x-quang, và áp suất thử nghiệm. Ống sản phẩm sau đó được kết nối với một đầu kéo. Dây ống đã hoàn thành, dài hơn lỗ khoan một chút, được đặt trên các con lăn để chuẩn bị kéo qua lỗ khoan.

· Sau đó, nó được định vị và đặt góc để giúp kéo dễ dàng nhất có thể với lực cản tối thiểu. Sau khi hoàn toàn được chế tạo, kiểm tra và đặt đúng vị trí, quá trình pullback sẽ bắt đầu.

· Khi đường ống xuất hiện tại vị trí giàn khoan, sau đó sẽ được kiểm tra, khảo sát và chạy thử.

· Cuối cùng, các địa điểm làm việc được dọn sạch thiết bị và khôi phục lại các điều kiện hiện có.

Khoan định hướng ngang là gì Tại sao sử dụng Khoan định hướng ngang?

· Khoan định hướng hoặc khoan định hướng ngang là một cách để đưa các đường ống ngầm từ điểm này đến điểm khác mà không phá hủy mặt đất hiện có hoặc chướng ngại vật ở giữa hai điểm.

· Khoan định hướng ngang vượt xa cách đào truyền thống; kết nối các tiện ích và dịch vụ ở những nơi mà việc đào truyền thống là không thể.

· Doa định hướng chủ yếu được sử dụng để tạo đường ngang dưới sông, đường và các công trình hiện có, với mục đích lắp đặt các đường ống và ống dẫn để vận chuyển các loại chất lỏng và vật liệu khác nhau.

· Kỹ thuật khoan ngầm HDD có ít chi phí xây dựng và phục hồi các đường ống nước và nước thải mới và để phục hồi các đường ống bị hỏng ở các khu vực đô thị, nơi không cần hoặc không thể đào.

Ai đã phát minh ra Khoan định hướng ngang? Khoan định hướng ngang bắt đầu khi nào?

· Khoan định hướng ngang là ý tưởng Martin Cherrington nảy ra lần đầu tiên vào đầu những năm 1960 khi ông đang làm việc cho một công ty lắp đặt tiện ích ở Los Angeles.

· Khi đang đi làm, anh đã chứng kiến một công ty khác đang làm một số công việc gần đó, đang sử dụng một chiếc máy khoan cầm tay để lắp đặt đường dây dẫn khí.

· Từ đó, Cherrington đã quen với khái niệm khoan dẫn hướng và muốn tiến thêm một bước nữa. Cuối cùng anh ấy đã tiến thêm và hình thành công nghệ khoan ngầm.

Xem thêm công nghệ khoan ngầm